Trang chủ / Hành chính - Quản trị / Chung xây môi trường đáng sống, sự nghiệp đáng yêu

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong phát triển kinh tế biển tại khu vực Cảng biển Nghi Sơn

Đăng lúc: 08:57:03 29/10/2025 (GMT+7)76 lượt xem

Phát triển kinh tế biển gắn với chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải tại khu vực Cảng biển Nghi Sơn là yêu cầu tất yếu, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo đảm an toàn hàng hải và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế biển Thanh Hóa trong kỷ nguyên số.

Phòng Điều hành tại khu vực Cảng biển Nghi Sơn

Trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh thực hiện các khâu đột phá chiến lược, phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là động lực then chốt cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng được nêu trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia: “Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, bảo đảm quốc phòng và an ninh.”

Triển khai thực hiện Nghị quyết số 57, Thanh Hoá xác định việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải phải trở thành yêu cầu cấp thiết và xu thế tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tối ưu hóa hoạt động khai thác cảng và gia tăng sức cạnh tranh của khu vực Cảng biển Nghi Sơn, góp phần quan trọng phát triển kinh tế biển.

Là trung tâm logistics và cửa ngõ giao thương quốc tế của khu vực Bắc Trung Bộ, Cảng biển Nghi Sơn hiện là cảng biển loại I thuộc Nhóm cảng biển Bắc Trung Bộ (Nhóm 2), có khả năng tiếp nhận tàu hàng tổng hợp trọng tải đến 70.000 DWT và tàu dầu đến 320.000 DWT thông qua hệ thống phao rót dầu SPM. Sản lượng hàng hóa thông qua cảng những năm gần đây tăng trưởng mạnh, khẳng định vị thế là một trong những cảng biển trọng điểm của quốc gia. Nhờ chú trọng đầu tư hạ tầng số, phần mềm quản lý và nguồn nhân lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hàng hải, khu vực Cảng biển Nghi Sơn đã đạt được những kết quả nổi bật sau:

Cảng biển Nghi Sơn, Thanh Hoá

Thứ nhất,khai thác và vận hành hiệu quả Hệ thống điều phối giao thông hàng hải Nghi Sơn (VTS Nghi Sơn), qua đó nâng cao rõ rệt năng lực giám sát, điều phối và bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải trong khu vực. Việc ứng dụng hệ thống này đã giúp giảm thiểu nguy cơ va chạm tàu thuyền, hỗ trợ điều hành hành trình đúng tuyến luồng hàng hải, kịp thời phát hiện và xử lý các tình huống mất an toàn, đồng thời nâng cao khả năng phối hợp trong công tác tìm kiếm cứu nạn, phòng chống cháy nổ và ô nhiễm môi trường biển.

Thứ hai, triển khai hiệu quả hoạt động cấp phép điện tử qua hệ thống cổng thông tin một cửa quốc gia cho tàu thuyền ra, vào cảng. Đây là một trong những nội dung quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số ngành hàng hải, giúp hiện đại hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí và tăng tính minh bạch trong hoạt động quản lý tàu ra, vào cảng; giúp các cơ quan chức năng tại cảng biển (cảng vụ, biên phòng, hải quan, kiểm dịch) cùng truy cập một nguồn dữ liệu thống nhất, tránh chồng chéo, sai lệch thông tin; việc cấp phép điện tử giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng/năm cho các doanh nghiệp vận tải biển, nhờ đó rút ngắn thời gian tàu nằm bến và giảm nhân công, thời gian làm thủ tục. Điều này cũng giúp nâng cao uy tín vị thế, năng lực cạnh tranh của cảng biển Nghi Sơn trên bản đồ hàng hải khu vực.

Thứ ba,triển khai thực hiện phần mềm điều động tàu trực tuyến tích hợp bản đồ AIS theo dõi tàu thuyền theo thời gian thực. Trước yêu cầu quản lý ngày càng phức tạp do tốc độ tăng trưởng của Khu kinh tế Nghi Sơn và sự gia tăng nhanh chóng lưu lượng tàu thuyền ra, vào khu vực cảng biển, việc ứng dụng hệ thống này đã nâng cao đáng kể tính chính xác, kịp thời trong công tác điều hành; giảm thiểu xung đột lịch điều động giữa các doanh nghiệp cảng; rút ngắn thời gian chờ đợi của tàu thuyền; đồng thời tăng hiệu suất khai thác cầu bến và năng lực tiếp nhận hàng hóa của Cảng biển Nghi Sơn.

Thứ tư,khai thác và sử dụng phần mềm quản lý tàu tại địa chỉ https://quanlytau.ais.vishipel.vn để triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trong công tác phòng ngừa, ứng phó và khắc phục thiên tai trên biển. Việc ứng dụng phần mềm này đã nâng cao hiệu quả giám sát, cảnh báo và xử lý tình huống, góp phần giảm thiểu rủi ro tai nạn tàu thuyền, tăng cường khả năng phối hợp trong hoạt động tìm kiếm cứu nạn. Qua đó, đảm bảo vững chắc quyền, chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển, đảo của Tổ quốc; đồng thời thể hiện rõ trách nhiệm của Việt Nam trong việc tuân thủ các công ước, điều ước quốc tế liên quan mà nước ta là thành viên.

Thứ năm, thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hàng hải. Nhờ khai thác hiệu quả công nghệ hỗ trợ như Hệ thống VTS Nghi Sơn, từ năm 2020 đến hết tháng 9 năm 2025, đơn vị đã xử phạt vi phạm hành chính 183 vụ, với tổng số tiền 2,138 tỷ đồng nộp ngân sách nhà nước. Nhờ đó, các chủ tàu, thuyền trưởng, thuyền viên và các bên liên quan chấp hành nghiêm chỉnh các quy định pháp luật của Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên trong quá trình hoạt động của tàu thuyền.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chuyển đổi số trong quản lý nhà nước về hàng hải tại khu vực Cảng biển Nghi Sơn vẫn còn một số khó khăn, hạn chế nhất định. Việc đầu tư các hệ thống công nghệ hiện đại như PMS, IoT, AI đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, trong khi nhiều doanh nghiệp cảng biển và dịch vụ hàng hải chưa đủ điều kiện tài chính để triển khai đồng bộ, dẫn đến sự thiếu thống nhất về hạ tầng công nghệ trong chuỗi khai thác cảng. Hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách liên quan đến chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải như quản lý dữ liệu, giao dịch điện tử, chia sẻ thông tin, bảo mật... vẫn chưa hoàn thiện, chính sách khuyến khích đầu tư chuyển đổi số của doanh nghiệp còn thiếu rõ ràng và chưa theo kịp tốc độ phát triển công nghệ. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực công nghệ thông tin và chuyển đổi số còn hạn chế; nhiều cán bộ, công chức vẫn quen với phương thức quản lý truyền thống, chưa thành thạo sử dụng các nền tảng số và công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo hay phân tích dữ liệu lớn. Công tác phối hợp giữa các lực lượng liên quan tại cảng biển, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp cảng, vận tải biển và logistics, chưa thật sự nhịp nhàng; việc chia sẻ dữ liệu đôi lúc còn cục bộ, gây khó khăn trong tích hợp hệ thống và tối ưu hóa quy trình quản lý, khai thác.

Những hạn chế nêu trên xuất phát từ thực tế hạ tầng công nghệ thông tin tại nhiều bến cảng còn lạc hậu, mới dừng lại ở mức tự động hóa đơn lẻ, chưa đáp ứng được yêu cầu triển khai các công nghệ tiên tiến như AI, IoT hay Big Data. Hệ thống đường truyền, trang thiết bị và phần mềm còn thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong việc kết nối, chia sẻ và đồng bộ dữ liệu giữa các đơn vị liên quan. Chính sách hỗ trợ chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải chưa thật sự hoàn thiện, thiếu các cơ chế ưu đãi tài chính đủ mạnh để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ trong chuỗi logistics gặp khó khăn về nguồn vốn và nhân lực nên chưa thể tiếp cận, ứng dụng công nghệ số hiệu quả. Bên cạnh đó, nhận thức về vai trò chiến lược của chuyển đổi số ở một số cơ quan, doanh nghiệp vẫn chưa đầy đủ; nhiều đơn vị vẫn coi đây là nhiệm vụ phụ trợ, chưa xem là động lực trọng tâm để nâng cao năng lực cạnh tranh. Tâm lý e ngại thay đổi quy trình quản lý và vận hành truyền thống cũng là rào cản lớn trong tiến trình chuyển đổi. Ngoài ra, nguồn nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu và vận hành hệ thống số trong ngành hàng hải còn thiếu; chưa có nhiều chương trình đào tạo bài bản, chuyên sâu về chuyển đổi số gắn với đặc thù logistics hàng hải.

Cảng biển Nghi Sơn, Thanh Hoá

Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và khai thác tiềm năng kinh tế biển gắn với phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số, Cảng vụ Hàng hải Thanh Hóa cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp trọng tâm sau:

Trước hết, hoàn thiện thể chế và chính sách số. Cần rà soát, bổ sung và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý hoạt động hàng hải; thúc đẩy phát triển Chính phủ số trong ngành hàng hải; đồng thời bảo đảm an toàn, an ninh thông tin mạng theo quy định.

Hai là, đầu tư và nâng cấp hạ tầng số. Tiếp tục mở rộng, nâng cấp và tối ưu hiệu quả Hệ thống điều phối giao thông hàng hải Nghi Sơn (VTS Nghi Sơn) để phủ sóng toàn bộ vùng nước cảng biển Thanh Hóa; tăng cường khả năng hỗ trợ điều động tàu an toàn, cảnh báo sớm rủi ro, phòng ngừa tai nạn hàng hải và phối hợp hiệu quả các hoạt động cứu hộ, cứu nạn trên biển. Đây là giải pháp phục vụ quản lý, giám sát và điều hành.

Ba là, phát triển dữ liệu số và nền tảng kết nối liên thông. Cần xây dựng cơ sở dữ liệu hàng hải tập trung, chia sẻ dùng chung giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp; hình thành nền tảng kết nối dữ liệu giữa cảng vụ - hải quan - biên phòng - hãng tàu - doanh nghiệp logistics. Đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT) trong giám sát, phân tích, dự báo và vận hành hệ thống cảng biển thông minh.

Bốn là, bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng. Định kỳ đánh giá, kiểm tra, giám sát an toàn thông tin đối với các hệ thống ứng dụng và cơ sở dữ liệu; triển khai đồng bộ các biện pháp bảo mật theo cấp độ đã được phê duyệt, bảo đảm 100% hệ thống có phương án bảo vệ, dự phòng và khôi phục dữ liệu khi có sự cố.

Năm là, phát triển nguồn nhân lực số chất lượng cao. Tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng phân tích dữ liệu, vận hành hệ thống và khai thác nền tảng số cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Xây dựng lực lượng chuyên trách về công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số; đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, học tập kinh nghiệm từ các mô hình cảng biển thông minh tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.

Để bảo đảm điều kiện thực thi hiệu quả các nhóm giải pháp nêu trên, cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Thanh Hóa, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi để thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ số tại khu vực cảng biển Nghi Sơn. Trọng tâm là xây dựng mô hình Cảng thông minh (Smart Port) ứng dụng công nghệ IoT, AI, cảm biến tự động và quản lý theo thời gian thực; triển khai Hệ thống quản lý cảng điện tử (Port Community System) nhằm kết nối các bên liên quan, chia sẻ thông tin minh bạch, nhanh chóng, giảm chi phí và thời gian xử lý thủ tục.

Cùng với đó, các cơ quan quản lý cấp trên cần tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, ưu tiên bố trí và huy động nguồn lực đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực hàng hải, tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số toàn diện, hiệu quả và bền vững.

Phát triển kinh tế biển gắn với đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực hàng hải tại khu vực cảng biển Nghi Sơn là yêu cầu tất yếu, nhằm tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong bối cảnh kỷ nguyên số. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải, khai thác hiệu quả tiềm năng và lợi thế biển của tỉnh Thanh Hóa, đóng góp quan trọng vào thực hiện mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước đang phát triển có nền công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao./.

Học viên: Nguyễn Hữu Quế

Lớp: TCLLCT B44

Đơn vị công tác: Cảng vụ Hàng hải Thanh Hóa

----------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Báo cáo số 718/BC-CVHHTH ngày 08/9/2025 của Cảng vụ Hàng hải Thanh Hoá về việc báo cáo kiểm điểm tình hình thực hiện Quý III năm 2025

Các tin khác