Đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa trong công tác phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện nay

 Trong bối cảnh kinh tế - xã hội ngày càng phát triển và các nguy cơ cháy, nổ, sự cố, tai nạn diễn biến phức tạp, công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn (PCCC và CNCH) tại tỉnh Thanh Hóa đang đứng trước yêu cầu đổi mới toàn diện. Xã hội hóa PCCC và CNCH trở thành giải pháp tất yếu, huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và phát triển bền vững địa phương.

Lãnh đạo Công an tỉnh Thanh Hóa và đại diện hội doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ PCCC tỉnh Thanh Hóa trao tặng quà và bình chữa cháy từ nguồn xã hội hóa cho các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn (Nguồn: Cổng TTĐT Công an Thanh Hóa)

 

Trong những năm trước đổi mới, chủ trương huy động sức dân theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” đã tạo nên nhiều kết quả quan trọng, góp phần cải thiện kết cấu hạ tầng và nâng cao đời sống nhân dân. Bước vào thời kỳ đổi mới, cùng với việc triển khai các chính sách phát triển kinh tế, Đảng và Nhà nước tiếp tục khẳng định yêu cầu phát huy mọi nguồn lực trong xã hội, thuộc mọi thành phần kinh tế, thông qua đẩy mạnh xã hội hoá nhằm phục vụ mục tiêu xây dựng và phát triển đất nước.

Qua gần bốn thập kỷ đổi mới, chủ trương này đã phát huy hiệu quả rõ rệt: vừa tranh thủ được ngoại lực, vừa khơi dậy nội lực và tính chủ động của các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và từng người dân. Nhờ đó, nhiều hoạt động phục vụ lợi ích chung được triển khai hiệu quả, tạo chuyển biến tích cực trong đời sống kinh tế - xã hội.

Trên thực tế, xã hội hoá đã được thực hiện rộng rãi trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hoá, giao thông và nhiều dịch vụ công cộng khác, đem lại nguồn lực bổ sung quan trọng cho sự phát triển bền vững của địa phương.

Đối với công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn (PCCC và CNCH), Đảng và Nhà nước xác định đây là lĩnh vực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đòi hỏi sự tham gia rộng rãi của toàn xã hội. Vì vậy, xã hội hoá trong PCCC và CNCH được coi là yêu cầu tất yếu, nhằm huy động tối đa nguồn lực, nâng cao năng lực phòng ngừa, sẵn sàng ứng phó và giảm thiểu thiệt hại do cháy, nổ và sự cố, tai nạn gây ra.

Quan điểm xã hội hoá trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn đã được Đảng và Nhà nước cụ thể hóa trong nhiều văn bản quan trọng, tạo cơ sở chính trị, pháp lý để tổ chức triển khai thống nhất trên phạm vi cả nước.

Tại mục 5 Chỉ thị số 47-CT/TW ngày 25/6/2015 của Ban Bí thư về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng cháy, chữa cháy" nêu rõ yêu cầu: “Đẩy mạnh xã hội hoá công tác phòng cháy, chữa cháy. Có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân tích cực tham gia xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng, kỹ thuật về phòng cháy, chữa cháy (giao thông, nguồn nước, thông tin liên lạc...); nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất phương tiện, thiết bị phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; mua sắm phương tiện phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.”

Bên cạnh đó, Luật Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ năm 2024 tiếp tục khẳng định và mở rộng quan điểm xã hội hoá trong hoạt động PCCC và CNCH. Điều 5 của Luật quy định nguyên tắc huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân, nhấn mạnh: “Huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân tham gia hoạt động phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ; phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.”

Đồng thời, tại Điều 7, Luật quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân, khẳng định: “Phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân hoạt động, sinh sống trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.

Như vậy, xã hội hoá PCCC và CNCH không chỉ là chủ trương nhất quán của Đảng mà còn là quy định pháp lý bắt buộc, đặt nền tảng cho việc huy động rộng rãi nguồn lực của toàn xã hội nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của Nhà nước và nhân dân.

Các thành viên của Tổ liên gia an toàn PCCC trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa tham gia Hội thi nghiệp vụ chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ “Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy” năm 2025
(Nguồn: Cổng TTĐT Công an Thanh Hóa)

Thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội cho thấy tình hình cháy, nổ và sự cố, tai nạn ngày càng diễn biến phức tạp, đặc biệt tại khu dân cư, nhà cao tầng, cơ sở sản xuất, chợ, trung tâm thương mại, phương tiện giao thông và các vùng rừng. Những sự cố này không chỉ đe dọa tính mạng, tài sản của người dân mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh, trật tự và môi trường đầu tư. Để phòng ngừa hiệu quả và xử lý kịp thời ngay từ khi đám cháy mới phát sinh, yêu cầu quan trọng nhất là công tác PCCC phải được triển khai từ mỗi cá nhân, mỗi hộ gia đình và tại từng cơ sở theo phương châm “Bốn tại chỗ”. Trên thực tế, trang thiết bị, phương tiện PCCC hiện đại đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn, trong khi ngân sách nhà nước còn hạn hẹp. Vì vậy, huy động nguồn lực xã hội là giải pháp tất yếu để đáp ứng yêu cầu đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất và trang bị phương tiện hiện đại.

Hiện nay, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH Thanh Hoá phải quản lý địa bàn rộng 11.100 km² với hơn 4,3 triệu dân và trên 31.000 cơ sở thuộc diện quản lý. Mặc dù nỗ lực lớn, songlực lượng chuyên trách vẫn khó bao quát hết yêu cầu thực tiễn. Do đó, công tác PCCC buộc phải được triển khai rộng rãi từ cơ sở, với sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và từng người dân. Đẩy mạnh xã hội hoá trong công tác PCCC và CNCH là yêu cầu tất yếu, cấp bách, không chỉ đối với tỉnh Thanh Hoá mà còn trên phạm vi cả nước. Mục tiêu là đưa hoạt động này trở thành một phần tự giác, thường xuyên trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và trong sinh hoạt hằng ngày của mỗi người dân.

Để đạt được điều đó, cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và từng cá nhân cần phát huy trách nhiệm, chủ động đóng góp trí tuệ, nhân lực và nguồn lực vật chất; đồng thời phối hợp với đầu tư của Nhà nước nhằm nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó và đáp ứng hiệu quả yêu cầu PCCC và CNCH trong giai đoạn hiện nay.

Lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an Thanh Hóa tổ chức hoạt độngtuyên truyền về PCCC, CNCH tại các cơ sở giáo dục

(Nguồn: Cổng TTĐT Công an Thanh Hóa)

Nhận thức rõ vai trò đặc biệt quan trọng của xã hội hoá trong công tác PCCC và CNCH, Đảng uỷ và Giám đốc Công an tỉnh Thanh Hoá đã chủ động tham mưu cho Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, biện pháp và giải pháp kịp thời. Qua đó giúp các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và người dân trên địa bàn tỉnh đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức, đẩy mạnh phong trào Toàn dân PCCC và gắn hoạt động xã hội hoá với nhiệm vụ chuyên môn. Những nội dung trọng tâm thể hiện trên một số mặt sau:

Thứ nhất, về công tác tuyên truyền, huấn luyện PCCC. Công an tỉnh thường xuyên đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về PCCC và CNCH, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm của phong trào Toàn dân PCCC nhằm nâng cao ý thức phòng ngừa cháy, nổ. Lực lượng chức năng phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông của tỉnh; hướng dẫn cơ sở, khu dân cư treo khẩu hiệu, phát khuyến cáo an toàn vào các dịp cao điểm, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng. Giai đoạn 2020 - 2024, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH đã xây dựng 187 phóng sự, 2.023 tin, bài, 102 video; tổ chức 22.105 buổi tuyên truyền thu hút 886.805 lượt người tham gia; mở 1.148 lớp huấn luyện nghiệp vụ cho lực lượng PCCC cơ sở, tạo chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và trách nhiệm của người dân.

Thứ hai, xây dựng và củng cố lực lượng PCCC tại chỗ. Công an tỉnh tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Đề án “Củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng nòng cốt trong phong trào Toàn dân PCCC” giai đoạn 2016 - 2020 và 2021 - 2025, đồng thời ban hành tiêu chí chợ, trung tâm thương mại, siêu thị đạt chuẩn PCCC. Lực lượng PCCC tại chỗ được xây dựng và duy trì theo phương châm “bốn tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ), huy động sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị. Vai trò và trách nhiệm của Ban chỉ đạo PCCC, CNCH các cấp được phát huy thông qua việc thành lập Ban chỉ đạo PCCC, CNCH, phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất tỉnh; chỉ đạo các sở, ban, ngành cấp tỉnh thành lập Ban chỉ đạo tại đơn vị; củng cố, kiện toàn 27/27 Ban chỉ đạo PCCC và CNCH cấp huyện, đạt 100%.

Thứ ba, cơ sở hạ tầng phục vụ công tác PCCC và CNCH từng bước được cải thiện; thực hiện cải tạo sửa chữa, cải tạo hạ tầng giao thông nguồn nước phục vụ công tác chữa cháy và CNCH trên địa bàn. Trong đó đã cải tạo, xây dựng được 44 bến lấy nước; bảo dưỡng, sửa chữa, lắp đặt mới 251 trụ nước chữa cháy tại khu vực, địa bàn trọng điểm...

Thứ tư, tham mưu cho UBND tỉnh triển khai các dự án “Đầu tư trang bị phương tiện phục vụ công tác PCCC và CNCH cho lực lượng Cảnh sát PCCC tỉnh Thanh Hóa”, mua sắm phương tiện bằng nguồn kinh phí địa phương; triển khai các dự án về đầu tư, trang bị phương tiện PCCC, CNCH để nâng cao năng lực cho lực lượng theo Đề án “Xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xã hội hóa PCCC và CNCH trên địa bàn vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Mặc dù Đảng và Nhà nước đã có các quy định rất rõ về xã hội hóa trong các văn bản pháp luật, nhưng nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp, doanh nghiệp và nhân dân vẫn chưa đầy đủ, dẫn đến việc triển khai còn chậm và lúng túng. Việc huy động nguồn lực xã hội trong trang bị, phương tiện, hạ tầng phục vụ công tác chữa cháy và CNCH đòi hỏi kinh phí lớn, nên gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong điều kiện kinh tế khó khăn hiện nay. Một số cơ quan, tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đầy đủ rằng công tác đảm bảo an toàn PCCC chính là bảo vệ tài sản và tính mạng của chính đơn vị mình, vì vậy việc huy động doanh nghiệp, cá nhân tài trợ trang thiết bị cho lực lượng Cảnh sát PCCC còn hạn chế. Ngoài ra, công tác nghiên cứu, phát triển khoa học - công nghệ PCCC và sản xuất trang thiết bị, phương tiện PCCC chưa thực sự thu hút được sự quan tâm, tham gia của các nhà khoa học, tổ chức, cơ quan và doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.

Trong thời đại cách mạng công nghiệp hiện nay, đặc biệt khi đất nước bước vào kỷ nguyên “vươn mình”, công tác PCCC và CNCH cần có những bước đột phá, chuyển mình mạnh mẽ nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Xã hội hóa công tác PCCC và CNCH trở thành hướng đi tất yếu, huy động toàn dân, toàn xã hội cùng tham gia bảo vệ tính mạng, tài sản, an ninh trật tự, góp phần xây dựng xã hội an toàn, văn minh và phát triển bền vững. Đây không chỉ là trách nhiệm của lực lượng Công an, mà còn là nghĩa vụ, quyền lợi và ý thức tự giác của mỗi công dân.

Lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH tổ chức hoạt động trải nghiệm thực hành về chữa cháy cho các em học sinh
(Nguồn: Cổng TTĐT Công an Thanh Hóa)

Để thực hiện tốt xã hội hóa công tác PCCC và CNCH trong thời gian tới, cần tập trung thực hiện các nội dung sau:

Một là, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, tranh thủ sự quan tâm, ủng hộ của cấp ủy, chính quyền các cấp, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân, tăng cường nguồn lực đầu tư cho hoạt động PCCC và CNCH, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức về PCCC. Lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH không chỉ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, mà còn phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để định hướng nội dung, cung cấp tài liệu và hướng dẫn các cơ quan, tổ chức thực hiện. Phải tạo chuyển biến trong ý thức trách nhiệm về PCCC của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và cơ sở, xác định việc đầu tư cho hoạt động PCCC chính là đầu tư bảo đảm an toàn và bảo vệ tài sản cho chính mình.

Ba là, đẩy mạnh xây dựng phong trào Toàn dân PCCC phát triển sâu rộng, gắn liền với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt và triển khai thực hiện Đề án “Củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng nòng cốt trong phong trào Toàn dân PCCC”giai đoạn 2026 - 2030. Xây dựng và nhân rộng các mô hình điển hình tiên tiến trong công tác PCCC và CNCH; đồng thời biểu dương, khen thưởng kịp thời những gương người tốt, việc tốt trong phong trào Toàn dân PCCC.

Bốn là, tăng cường vai trò quản lý nhà nước và đầu tư nguồn lực cho công tác PCCC, CNCH. Xã hội hóa PCCC cần được coi là một chủ trương lớn trong quy hoạch phát triển PCCC của từng địa phương. Bên cạnh đó, cần chú trọng đầu tư nguồn nhân lực, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển khoa học - công nghệ ứng dụng trong PCCC, CNCH và thường xuyên tổ chức hội nghị, triển lãm về phương tiện, trang thiết bị PCCC, CNCH để đưa công nghệ tiếp cận cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân.

Năm là, nâng cao vai trò, trách nhiệm của lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH trong việc thúc đẩy quá trình xã hội hóa công tác PCCC. Cần nghiên cứu, tổng kết các hình thức xã hội hóa để tìm ra mô hình tiên tiến, điển hình nhằm nhân rộng. Đồng thời, thực hiện tốt chức năng kiểm tra, hướng dẫn và phát huy vai trò của các cấp chính quyền, cơ quan quản lý ngành, nhằm tạo nên ý thức tự giác, tự chủ và tự lo về PCCC của từng cơ sở, địa phương.

Đẩy mạnh xã hội hóa trong công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa không chỉ là chủ trương nhất quán của Đảng, là quy định pháp lý bắt buộc của Nhà nước, mà còn là giải pháp tất yếu để huy động tối đa nguồn lực xã hội, nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó và giảm thiểu thiệt hại do cháy, nổ, sự cố, tai nạn gây ra. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp về tuyên truyền, xây dựng lực lượng PCCC tại chỗ, nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tư công nghệ và phát huy vai trò của lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH, kết hợp với ý thức, trách nhiệm và sự tham gia chủ động của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và từng người dân, sẽ góp phần xây dựng Thanh Hóa trở thành tỉnh an toàn, văn minh, phát triển bền vững, đồng thời tạo nền tảng để cả nước triển khai hiệu quả công tác PCCC và CNCH trong thời kỳ mới./.

 

Học viên: Cao Hữu Phúc

Lớp: TCLLCT A3.K52A

Đơn vị công tác: Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an tỉnh Thanh Hóa

 

----------------------

Tài liệu tham khảo

(1) Chỉ thị số 47-CT/TW ngày 25/6/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng cháy, chữa cháy;

(2) Luật PCCC và CNCH (Quốc hội, 2024);

(3) Đề án số 10/ĐA-BCA-C07 ngày 15/3/2023 của Bộ Công an về “Xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” (Bộ Công an, 2023);

(4) Báo cáo tổng kết công tác PCCC và CNCH năm 2020, 2021, 2022, 2023, 2024 (Phòng PC07, Công an tỉnh Thanh Hóa).