Đổi mới công tác đánh giá hoạt động lãnh đạo tại Sở Tài chính Thanh Hóa thông qua KPI - Hướng đi tất yếu trong quản trị hiện đại

 Áp dụng KPI trong đánh giá hoạt động lãnh đạo là bước đi tất yếu trong tiến trình quản trị hiện đại nhằm thúc đẩy đổi mới, nâng cao trách nhiệm, khơi dậy tinh thần cống hiến và kiến tạo giá trị bền vững. Với tinh thần cầu thị, minh bạch và đặt con người ở trung tâm, tin tưởng rằng Sở Tài chính Thanh Hoá sẽ triển khai KPI một cách hiệu quả, thực chất để mỗi chỉ số không chỉ phản ánh kết quả, mà còn khơi nguồn hành động, nuôi dưỡng văn hóa công vụ chuyên nghiệp, góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Công sở Sở Tài chính Thanh Hoá

Đánh giá hoạt động lãnh đạo là một khâu then chốt trong quy trình lãnh đạo, quản lý; không chỉ nhằm xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ mà còn là cơ sở quan trọng để phát hiện, khuyến khích, sử dụng và phát triển đội ngũ cán bộ.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Muốn biết cán bộ tốt hay kém, phải xét kỹ công việc của họ làm có kết quả hay không” [1]; do đó, muốn trọng dụng người tài thì phải đánh giá đúng tài năng, đức độ của họ một cách công bằng, khách quan [2]. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác đánh giá cán bộ luôn giữ vị trí trung tâm, quyết định chất lượng đội ngũ và hiệu lực hệ thống chính trị. Tư tưởng đó đến nay vẫn là kim chỉ nam cho đổi mới công tác cán bộ trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi mạnh mẽ phương thức quản trị nhà nước.

Thấm nhuần tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta cũng nhất quán khẳng định tầm quan trọng của công tác đánh giá cán bộ. Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII về công tác cán bộ chỉ rõ: đánh giá cán bộ phải “toàn diện, khách quan, công tâm, đúng thực chất”; xem đó là nền tảng để quy hoạch, đào tạo, bố trí, sử dụng và thực hiện chính sách cán bộ hiệu quả. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách tiền lương cũng nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ cơ chế đánh giá cán bộ, công chức, viên chức gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số và quản trị hiện đại, việc đổi mới phương thức đánh giá theo hướng lượng hóa, cụ thể hóa kết quả thông qua hệ thống chỉ số đánh giá hiệu quả công việc (KPI) không chỉ là lựa chọn kỹ thuật mà đã trở thành một xu thế tất yếu.

Đối với Sở Tài chính tỉnh Thanh Hóa, một đơn vị giữ vai trò tham mưu chiến lược trong quản lý tài chính - ngân sách của địa phương, thì việc triển khai đổi mới công tác đánh giá hoạt động lãnh đạo theo hướng hiện đại là yêu cầu cấp thiết. Đây không chỉ là giải pháp nhằm bảo đảm sự công tâm, minh bạch trong quản lý cán bộ mà còn góp phần nâng cao hiệu quả điều hành và khơi dậy động lực đổi mới, cống hiến trong đội ngũ cán bộ chủ chốt.

Chuẩn tham chiếu - Định vị lại năng lực lãnh đạo trong kỷ nguyên số

Trong nhiều năm qua, tại Sở Tài chính Thanh Hóa, công tác đánh giá hoạt động lãnh đạo, quản lý đã có những chuyển biến tích cực, ngày càng chú trọng hơn đến kết quả thực thi nhiệm vụ, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu các phòng, ban chuyên môn. Tuy nhiên, cũng như tại nhiều cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước, phương pháp đánh giá hiện nay vẫn chủ yếu dựa trên các tiêu chí mang tính định tính như: phẩm chất chính trị, tinh thần trách nhiệm, uy tín trong tập thể hoặc kết quả tổng thể của đơn vị.

Mặc dù những tiêu chí này phần nào phản ánh được thái độ và hiệu quả làm việc, song việc thiếu các cơ sở định lượng cụ thể đã làm giảm tính khách quan, minh bạch trong quá trình đánh giá. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng công tác cán bộ, mà còn làm giảm động lực cống hiến, hạn chế tinh thần đổi mới và tính hiệu quả trong công tác điều hành.

Trong bối cảnh đó, việc mạnh dạn nghiên cứu và đề xuất áp dụng hệ thống chỉ số hiệu suất công việc (KPI) trong đánh giá đội ngũ lãnh đạo, quản lý tại Sở Tài chính Thanh Hóa là một bước đi cần thiết, không chỉ góp phần nâng cao tính khách quan, công bằng và minh bạch trong đánh giá, mà còn giúp khơi dậy tinh thần trách nhiệm, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và hiệu quả trong hoạt động lãnh đạo, điều hành. Đây là hướng tiếp cận phù hợp, từng bước hiện thực hóa mục tiêu chuyên nghiệp hóa nền công vụ và hiện đại hóa quản trị nhà nước trong lĩnh vực tài chính tại địa phương.

KPI (Key Performance Indicator - Chỉ số hiệu suất công việc) là công cụ quản trị hiện đại, được sử dụng để lượng hóa kết quả, hiệu quả và mức độ hoàn thành các mục tiêu cụ thể đã được đề ra. Trong lĩnh vực tài chính - ngân sách, KPI có thể là các chỉ số như: tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công; tỷ lệ thu - chi ngân sách so với dự toán; mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính. Đối với cán bộ, công chức, KPI có thể được lượng hóa bằng các tiêu chí như: tỷ lệ hồ sơ xử lý đúng hạn, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch công tác, mức độ hài lòng của lãnh đạo và đơn vị thụ hưởng.

Khung KPI giúp chuyển hóa các mục tiêu chiến lược thành các mục tiêu cụ thể, thông qua hệ thống tiêu chí định lượng về khối lượng, chất lượng, tiến độ và kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, khung KPI không chỉ phản ánh hiệu quả cá nhân trong thực thi công vụ, mà còn thể hiện rõ năng lực điều hành, khả năng tổ chức, phân công nhiệm vụ, giải quyết vấn đề, cũng như mức độ cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả quản lý nội bộ.

Như vậy, KPI mang lại một cách tiếp cận khoa học, minh bạch, giúp đánh giá công bằng hơn năng lực và trách nhiệm của từng vị trí lãnh đạo. Thay vì đánh giá theo cảm tính hoặc báo cáo tổng thể, KPI cho phép chuyển trọng tâm từ việc "có làm" sang "làm đến đâu", từ nỗ lực chủ quan sang kết quả thực tế. Đây là công cụ hữu hiệu để phản ánh năng lực quản trị, mức độ đóng góp và khả năng thực thi chiến lược của từng cán bộ lãnh đạo.

Tại Sở Tài chính tỉnh Thanh Hóa, việc nghiên cứu, lựa chọn các chỉ số KPI phù hợp để áp dụng trong đánh giá đội ngũ lãnh đạo là hướng đi tất yếu nhằm hiện đại hóa quản trị công, nâng cao hiệu quả hoạt động và thực hiện tốt các mục tiêu cải cách hành chính trong giai đoạn chuyển đổi số.

Lợi ích rõ ràng từ việc áp dụng KPI

Việc triển khai hệ thống đánh giá dựa trên KPI trong công tác lãnh đạo, quản lý tại Sở Tài chính Thanh Hóa là một bước tiến quan trọng trong cải cách phương thức quản trị, không chỉ góp phần đổi mới cách tiếp cận đánh giá cán bộ, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Cụ thể như sau:

Một là, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình: Việc đánh giá dựa trên hệ thống chỉ số cụ thể, rõ ràng, có căn cứ giúp làm rõ vai trò, trách nhiệm của từng vị trí công tác, hạn chế tối đa sự cảm tính trong nhận xét, đánh giá.

Hai là, lượng hóa mục tiêu chiến lược thành kết quả cụ thể: KPI giúp chuyển hóa các mục tiêu định hướng thành các chỉ số đo lường được, tạo cơ sở đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ một cách thực chất, từ đó thúc đẩy hiệu quả công việc và nâng cao năng suất lao động.

Ba là, gắn kết mục tiêu cá nhân với định hướng phát triển chung: Thông qua hệ thống KPI, từng cán bộ có thể xác định rõ vai trò, đóng góp của mình trong bức tranh tổng thể của cơ quan, từ đó gia tăng tính chủ động và tinh thần trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ.

Bốn là, làm nền tảng cho công tác khen thưởng - kỷ luật khách quan: KPI không chỉ là công cụ đánh giá hiệu quả công việc mà còn là căn cứ quan trọng trong xét thi đua, quy hoạch, bổ nhiệm hay luân chuyển cán bộ, đảm bảo công bằng và công tâm trong quản lý nhân sự.

Những thách thức hiện hữu trong lộ trình đổi mới

Dù là hướng đi tất yếu của quản trị hiện đại, việc triển khai đánh giá hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo theo phương pháp KPI tại Sở Tài chính Thanh Hóa cũng như trong nhiều cơ quan hành chính nhà nước đang đối mặt với không ít thách thức:

(1) Khó xây dựng bộ chỉ số phù hợp với tính chất công việc lãnh đạo cấp cao: Không giống các vị trí chuyên môn có đầu việc rõ ràng, công tác lãnh đạo thường mang tính bao quát, định hướng và dẫn dắt (ví dụ: ban hành kế hoạch triển khai nhiệm vụ ngân sách, kiểm kê tài sản công, điều phối công tác phối hợp liên ngành...). Do đó, việc "lượng hóa" hiệu quả lãnh đạo bằng các chỉ số cụ thể nhiều khi chưa phản ánh đầy đủ vai trò, đóng góp và tác động gián tiếp của người đứng đầu.

(2) Tâm lý ngại thay đổi, quen với lối đánh giá truyền thống: Một bộ phận cán bộ quản lý vẫn đặt niềm tin vào phương pháp đánh giá cảm tính dựa trên kinh nghiệm và mối quan hệ công vụ, chưa thực sự sẵn sàng tiếp cận tư duy quản trị mới dựa trên số liệu và kết quả cụ thể.

(3) Gia tăng áp lực hành chính do phải lượng hóa mọi hoạt động: Khi mỗi nhiệm vụ đều cần xây dựng chỉ số đánh giá riêng, dễ dẫn đến tình trạng phát sinh thủ tục, làm gia tăng khối lượng công việc hành chính trong khi nguồn lực thực thi vẫn hạn chế.

(4) Cơ sở dữ liệu và nền tảng số chưa hoàn thiện: KPI muốn hiệu quả phải dựa vào hệ thống dữ liệu minh bạch, cập nhật, liên thông. Tuy nhiên, hệ thống theo dõi, cập nhật dữ liệu hiện nay còn phân tán, chưa đồng bộ giữa các phòng, ban; công tác số hóa còn chậm, gây cản trở cho việc thu thập dữ liệu đầu vào một cách chính xác và kịp thời.

Cán bộ, công chức Sở Tài chính Thanh Hoá

Giải pháp trong đánh giá hoạt động lãnh đạo Sở Tài chính Thanh Hoá

Để mô hình đánh giá hoạt động lãnh đạo, quản lý thông qua chỉ số hiệu suất công việc (KPI) đạt hiệu quả thực chất tại Sở Tài chính Thanh Hóa, cần có cách tiếp cận đồng bộ từ nhận thức, phương pháp đến công cụ triển khai. Một số giải pháp trọng tâm như sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong nội bộ. Việc áp dụng KPI cần được nhìn nhận là công cụ đổi mới quản trị, góp phần nâng cao hiệu quả công việc chứ không phải là gánh nặng hành chính. Do vậy, cần tổ chức các hoạt động tập huấn, hội thảo để phổ biến rõ vai trò, ý nghĩa và phương thức triển khai KPI đến toàn thể đội ngũ, từ lãnh đạo cấp phòng đến cán bộ chuyên môn. Quá trình xây dựng hệ thống KPI phải được thực hiện có sự tham vấn, đóng góp ý kiến từ các phòng, ban chuyên môn, những người trực tiếp tham gia triển khai nhiệm vụ tài chính - ngân sách.

Thứ hai, thiết kế khung KPI phù hợp theo cấp độ và chức năng. Bộ chỉ số cần được xây dựng phân tầng: từ cấp lãnh đạo sở, lãnh đạo phòng đến các bộ phận chuyên môn. Chỉ số KPI phải bám sát chức năng, nhiệm vụ được giao theo từng vị trí, đảm bảo cụ thể, rõ ràng, có thể lượng hóa và đo lường được. Tránh tình trạng xây dựng các chỉ tiêu chung chung, hình thức hoặc không có giá trị phản ánh thực chất hiệu quả công tác.

Thứ ba, điều chỉnh KPI theo đặc thù lĩnh vực chuyên môn. Là cơ quan tham mưu tổng hợp về tài chính - ngân sách, Sở Tài chính có phạm vi công việc đa dạng và mang tính điều phối cao. Vì vậy, bộ chỉ số KPI cần phân biệt theo từng lĩnh vực như: ngân sách nhà nước, tài sản công, đầu tư công, tài chính doanh nghiệp, hành chính - tổng hợp..., trong đó kết hợp giữa tiêu chí định lượng (ví dụ: tỷ lệ giải ngân, thời gian xử lý văn bản, số lượng báo cáo tham mưu ban hành đúng hạn...) và tiêu chí định tính (năng lực phối hợp liên ngành, khả năng xử lý tình huống, tinh thần trách nhiệm...). Ngoài ra, cần bổ sung yếu tố "mức độ hài lòng của cơ quan phối hợp" và “chất lượng tư vấn chính sách” để phản ánh vai trò tham mưu chiến lược của đội ngũ lãnh đạo.

Thứ tư, tăng cường tính minh bạch, công khai và gắn với công tác cán bộ.Các chỉ số đánh giá cần được công khai nội bộ để cán bộ, công chức nắm rõ yêu cầu công việc, từ đó chủ động thực hiện và nâng cao tinh thần trách nhiệm. Kết quả đánh giá phải được sử dụng đúng mục đích, làm căn cứ phục vụ công tác quy hoạch, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật và xây dựng đội ngũ lãnh đạo có năng lực, trách nhiệm, tâm huyết.

Thứ năm, thực hiện thí điểm, đánh giá và điều chỉnh thường xuyên. Trong giai đoạn đầu, có thể lựa chọn một số phòng chuyên môn hoặc nhóm nhiệm vụ có tính định lượng cao để thí điểm áp dụng KPI. Trên cơ sở kết quả thực hiện, tiến hành đánh giá, điều chỉnh và hoàn thiện bộ chỉ số trước khi nhân rộng. Ngoài ra, cần có cơ chế rà soát định kỳ để cập nhật KPI theo sự thay đổi của môi trường làm việc, yêu cầu nhiệm vụ hoặc điều kiện vận hành thực tế, đảm bảo hệ thống luôn phù hợp và phát huy hiệu quả.

KPI là công cụ, không phải là đích đến. Áp dụng KPI trong đánh giá hoạt động lãnh đạo là bước đi tất yếu trong tiến trình quản trị hiện đại, nhằm thúc đẩy đổi mới, nâng cao trách nhiệm, khơi dậy tinh thần cống hiến và kiến tạo giá trị bền vững. Với tinh thần cầu thị, minh bạch và đặt con người ở trung tâm, tin tưởng rằng Sở Tài chính Thanh Hoá sẽ triển khai KPI một cách hiệu quả, thực chất để mỗi chỉ số không chỉ phản ánh kết quả, mà còn khơi nguồn hành động, nuôi dưỡng văn hóa công vụ chuyên nghiệp, góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước./.

Học viên: Cao Thị Minh Trang
Lớp: TCLLCT B40
Đơn vị công tác: Sở Tài chính tỉnh Thanh Hoá
( Bài viết được trích từ khóa luận tốt nghiệp Trung cấp lý luận chính trị)

---------------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, NXB Chính trị quốc gia, H.2011, tr. 291.

[2] Hồ Chí Minh, Sửa đổi lối làm việc