Một số giải pháp phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên hư trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá hiện nay

 Phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên hư là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, gia đình, nhà trường và xã hội. Thực tiễn tại Thanh Hóa khẳng định, chỉ khi kết hợp chặt chẽ phòng ngừa xã hội với phòng ngừa nghiệp vụ, giáo dục cảm hóa với kỷ cương pháp luật, công tác phòng ngừa mới đạt hiệu quả bền vững. Đây cũng là cơ sở quan trọng để giữ vững an ninh, trật tự, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển lâu dài của tỉnh.

Công an tỉnh Thanh Hóa họp triển khai nhiệm vụ nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm
và vi phạm pháp luật liên quan thanh thiếu niên

 

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định vai trò đặc biệt của thanh thiếu niên đối với tương lai dân tộc:“Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên”[1]. Đồng thời, Người nhấn mạnh: “Trường học, gia đình và đoàn thể thanh niên cần phải chú ý đến giáo dục tư tưởng, thái độ, hoạt động và sinh hoạt hằng ngày của thanh niên để kịp thời khuyến khích, uốn nắn, sửa chữa những lệch lạc”. Qua đó, cho thấy vai trò to lớn của gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn thể, trong việc giáo dục thanh thiếuniên.

Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, đối với giáo dục thanh thiếu niên hư, Đảng ta đã khẳng định rõ trong Kết luận số 13-KL/TW ngày 16/8/2021 của Bộ Chính trị về việc lấy phòng ngừa xã hội làm giải pháp cơ bản, lâu dài. Hệ thống pháp luật về quản lý, giáo dục và phòng ngừa hành vi vi phạm của thanh thiếu niên hiện nay tương đối đầy đủ, thể hiện quan điểm nhân văn nhưng nghiêm minh của Nhà nước. Các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và pháp luật về bảo vệ trẻ em đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc phân loại đối tượng, áp dụng biện pháp giáo dục, xử lý phù hợp, đặt lợi ích tốt nhất của trẻ em lên hàng đầu.

Cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật vào thực tiễn quản lý ở địa phương, UBND tỉnh Thanh Hoá đã ban hành Đề án số 3320 của về “Quản lý, cảm hóa, giáo dục, phòng ngừa và xử lý thanh thiếu niên hư, vi phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2025 - 2030”.

Nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đấu tranh với các trường hợp thanh thiếu niên hư vi phạm pháp luật trên địa bàn, ngày 27 tháng 11 năm 2024, Giám đốc công an tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch cán bộ, chiến sĩ Công an Thanh Hóa tham gia quản lý, cảm hóa, giáo dục, phòng ngừa, đấu tranh, xử lý thanh thiếu niên hư vi phạm pháp luật (Số 486/KH-CAT-PV01).

Lực lượng Công an tổ chức răn đe, giáo dục và quản lý nhóm thanh thiếu niên
có biểu hiện vi phạm pháp luật

 

Thời gian qua, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến thanh thiếu niên hư đang trở thành vấn đề đáng quan tâm trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Các hành vi lệch chuẩn ở lứa tuổi vị thành niên và thanh niên trẻ không chỉ ảnh hưởng đến trật tự xã hội trước mắt mà còn tiềm ẩn nguy cơ tác động tiêu cực đến mục tiêu phát triển bền vững của địa phương. Đây là giai đoạn hình thành nhân cách, dễ tiếp thu giá trị tích cực nhưng cũng dễ bị tác động bởi môi trường gia đình, nhà trường và những biến động nhanh của đời sống hiện đại, đặc biệt là ảnh hưởng từ không gian mạng. Khi thiếu sự định hướng và quản lý kịp thời, các em dễ bị lôi kéo vào những mối quan hệ phức tạp, dẫn đến gia tăng nguy cơ vi phạm pháp luật.

Về phương diện khoa học xã hội và tội phạm học, thanh thiếu niên hư được hiểu là nhóm có biểu hiện lệch chuẩn kéo dài, thường xuyên vi phạm chuẩn mực đạo đức, có hành vi vi phạm pháp luật hoặc tiềm ẩn nguy cơ cao dẫn đến vi phạm. Những biểu hiện này thể hiện qua thái độ chống đối, giảm sút học tập, kiểm soát cảm xúc kém, tham gia nhóm bạn xấu, gây rối trật tự, thậm chí sử dụng chất gây nghiện hoặc hành vi bạo lực. Các hành vi lệch chuẩn không chỉ xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi mà còn chịu tác động mạnh từ môi trường sống và sự lan truyền nhanh của các nội dung độc hại trên mạng xã hội; nếu không được giáo dục, uốn nắn kịp thời, rất dễ chuyển hóa thành vi phạm pháp luật.

Tính đến quý III năm 2025 toàn tỉnh đang quản lý hơn 2.300 đối tượng thanh thiếu niên hư (phần lớn thuộc nhóm từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi); trong đó, có hơn 700 đối tượng được đưa ra khỏi diện quản lý nhưng cũng có hơn 300 đối tượng mới phát sinh. Điều này cho thấy mức độ biến động lớn và đòi hỏi công tác quản lý phải được tiến hành liên tục; đồng thời cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, gia đình và nhà trường nhằm xây dựng môi trường phát triển lành mạnh, góp phần phòng ngừa tội phạm từ sớm, từ xa.

Những khó khăn trong công tác cảm hóa và giáo dục càng thể hiện rõ hơn khi một bộ phận thanh thiếu niên có thái độ chống đối, thiếu nhận thức về hậu quả pháp lý và thậm chí có xu hướng kích động những người khác. Một số phụ huynh vì bận rộn hoặc thiếu kỹ năng quản lý con em nên buông lỏng trách nhiệm, tạo ra những lỗ hổng trong giáo dục gia đình. Ở nhiều khu vực miền núi, điều kiện kinh tế khó khăn, đời sống văn hóa hạn chế và sự thiếu gắn kết của cộng đồng khiến thanh thiếu niên dễ rơi vào tình trạng bỏ học, lao động tự do, từ đó gia tăng nguy cơ bị lôi kéo vào những hành vi tiêu cực. Mặt khác, việc triển khai Đề án 25 đã làm thay đổi cơ cấu tổ chức và phân cấp quản lý, trong khi cơ chế phối hợp giữa các đơn vị mới chưa thực sự ổn định, gây ra những lúng túng nhất định trong xử lý các tình huống liên quan nhiều địa bàn.

Cán bộ Công an tuyên truyền, định hướng pháp luật cho học sinh trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

 

Trong bối cảnh hiện nay, hệ thống giải pháp phòng ngừa đối với thanh thiếu niên hư cần được xây dựng theo hướng toàn diện, sát thực tiễn và bảo đảm tính khả thi. Trọng tâm là kết hợp chặt chẽ giữa biện pháp quản lý, nghiệp vụ với các giải pháp xã hội, giáo dục và hỗ trợ lâu dài. Cụ thể:

Thứ nhất, nâng cao chất lượng công tác quản lý và điều tra cơ bản. Việc rà soát, phân loại, đánh giá đối tượng phải được thực hiện thường xuyên, kịp thời, bảo đảm đúng người, đúng biểu hiện và đúng mức độ, tránh bỏ sót hoặc đánh giá chưa chính xác. Mỗi trường hợp cần được phân công cán bộ trực tiếp phụ trách để theo dõi, quản lý và áp dụng biện pháp giáo dục phù hợp. Đồng thời, tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra của lực lượng cấp tỉnh nhằm bảo đảm các xã, phường thực hiện nghiêm túc trách nhiệm được giao, khắc phục tình trạng hành chính hóa trong công tác cảm hóa, giáo dục.

Thứ hai, tăng cường giám sát, phòng ngừa trên không gian mạng. Sự lan truyền nhanh của các nhóm kín, nội dung kích động bạo lực và thách thức pháp luật đòi hỏi công tác phòng ngừa phải chủ động, linh hoạt hơn. Việc nắm bắt thông tin sớm, phân tích xu hướng và nhận diện nguy cơ sẽ giúp lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn từ sớm, từ xa. Khi xuất hiện dấu hiệu tụ tập, chuẩn bị gây rối, các lực lượng cần phối hợp nhanh chóng, đồng bộ; hoạt động tuần tra, kiểm soát phải tập trung vào thời điểm, địa bàn có nguy cơ cao, nhất là buổi tối và cuối tuần.

Thứ ba, phát huy vai trò của các giải pháp xã hội trong phòng ngừa lâu dài. Gia đình cần nâng cao trách nhiệm định hướng, quản lý và đồng hành cùng con em, giúp hình thành kỹ năng sống, khả năng kiểm soát cảm xúc và hệ giá trị lành mạnh. Nhà trường phải đổi mới phương pháp giáo dục theo hướng tăng cường trải nghiệm, phát huy công tác tư vấn tâm lý học đường, kịp thời hỗ trợ những trường hợp có biểu hiện bất ổn. Các tổ chức đoàn thể, nhất là Đoàn Thanh niên, cần đa dạng hóa mô hình hoạt động phù hợp với từng nhóm đối tượng, tạo môi trường sinh hoạt tích cực, lành mạnh cho thanh thiếu niên.

Đối với khu vực miền núi và vùng khó khăn, công tác tuyên truyền pháp luật cần được thực hiện bằng hình thức trực quan, dễ hiểu, phù hợp với đặc điểm văn hóa, phong tục địa phương. Việc triển khai các mô hình hỗ trợ học nghề, tạo việc làm, phát triển sinh kế có ý nghĩa quan trọng trong giảm thiểu nguy cơ lệch chuẩn. Đồng thời, cần phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng nhằm tăng tính thuyết phục và hiệu quả của hoạt động cảm hóa, giáo dục.

Về lâu dài, tỉnh Thanh Hóa cần xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành chặt chẽ, bảo đảm sự tham gia đồng bộ của các lực lượng chức năng cùng với gia đình, nhà trường và xã hội. Hệ thống dữ liệu quản lý thanh thiếu niên hư cần được hoàn thiện theo hướng liên thông, thống nhất, phục vụ hiệu quả công tác theo dõi, đánh giá và xử lý.

Song song với đó, đẩy mạnh hợp tác với doanh nghiệp và các tổ chức xã hội trong tạo việc làm, hỗ trợ tái hòa nhập sẽ góp phần xây dựng môi trường xã hội ổn định, bền vững. Khi mỗi chủ thể nhận thức rõ trách nhiệm của mình và phối hợp chặt chẽ, công tác phòng ngừa, đấu tranh và cảm hóa thanh thiếu niên hư sẽ đạt hiệu quả thiết thực, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự và phát triển bền vững của tỉnh.

Phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật trong thanh thiếu niên hư là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, gia đình, nhà trường và xã hội. Thực tiễn tại Thanh Hóa khẳng định, chỉ khi kết hợp chặt chẽ phòng ngừa xã hội với phòng ngừa nghiệp vụ, giáo dục cảm hóa với kỷ cương pháp luật, công tác phòng ngừa mới đạt hiệu quả bền vững. Đây cũng là cơ sở quan trọng để giữ vững an ninh, trật tự, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển lâu dài của tỉnh.

Học viên: Hoàng Sỹ Trung

Lớp: TCLLCT A3K52A

Đơn vị công tác: Công an tỉnh Thanh Hoá

--------------------------

Tài liệu tham khảo

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, t.5

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 9, tr. 266

- https://congly.vn/tim-giai-phap-phong-ngua-thanh-thieu-nien-vi-pham-phap-luat-502699.html

- Kế hoạch số 486/KH-CAT-PV01 về Cán bộ, chiến sĩ Công an Thanh Hóa tham gia quản lý, cảm hóa, giáo dục, phòng ngừa, đấu tranh, xử lý thanh thiếu niên hư vi phạm pháp luật

- Kết quả thực hiện Kế hoạch số 486 của Công an tỉnh Thanh Hoá