Trau dồi tri thức triết học Mác – Lênin, góp phần bồi dưỡng thế giới quan khoa học cho học viên trong giai đoạn hiện nay

 Được sự dẫn dắt và truyền đạt của các thầy cô bộ môn, tôi đã hiểu hơn về Triết học; nhờ đó, tôi được trau dồi tư duy phản biện, lập luận, đàm phán và giải quyết vấn đề; từ đó, có cái nhìn khách quan hơn đối với mọi sự vật, sự việc.

Triết học tồn tại trong mọi sự vật, sự việc xung quanh ta, "len lỏi" vào mọi lĩnh vực từ tự nhiên đến xã hội. Nếu hiểu triết học, chúng ta sẽ hiểu được cuộc sống và chính bản thân mình. Nhưng, rất nhiều người trong số học viên Trung cấp Lý luận chính trị cảm thấy triết học là thứ gì đó mông lung và mơ hồ. Có nhiều học viên thậm chí còn nghĩ đó là một môn học khô khan, tẻ nhạt. Đây dường như là lý do khiến rất nhiều học viên rất "ngại" môn Triết học.

Từ trước đến nay, đối với bản thân tôi, hai từ “Triết học” vẫn luôn gợi lên một cảm giác lo ngại và mù mịt. Khái niệm triết học như một thứ gì đó xa xôi, dành cho một thế giới nào đó khác và mình chẳng mảy may có chút cơ duyên gì với nó cả; mặc dù, trước đây trong chương trình học Đại học đã từng được học qua. Nhưng thật may mắn, lại một lần nữa, trong chương trình Trung cấp Lý luận chính trị tại Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa, tôi lại một lần nữa được học và tìm hiểu về Triết học. Và qua các bài học thầy cô, tôi hiểu rằng, Triết học đặt tiền đề cho nhiều lĩnh vực trong xã hội, như: Tâm lý học, chính trị, thậm chí cả khoa học máy tính...

Được sự dẫn dắt và truyền đạt của các thầy cô bộ môn, tôi đã hiểu hơn về Triết học, giúp tôi giải quyết vấn đề và thúc đẩy sự tò mò để tìm ra lời giải cho những câu hỏi mà tôi thắc mắc. Triết học giúp tôi trau dồi tư duy phản biện, lập luận, đàm phán và giải quyết vấn đề; từ đó, có cái nhìn khách quan hơn đối với mọi sự vật, sự việc. Triết học là hệ thống các quan điểm chung nhất của con người về thế giới và vị trí, vai trò của con người trong thế giới ấy. Bằng hệ thống quan niệm đúng đắn về thế giới, con người có thể nhìn nhận, xét đoán sự vật, hiện tượng của thế giới cũng như của chính bản thân mình một cách đúng đắn, từ đó, con người có cách thức, phương thức hoạt động thích hợp, đem lại hiệu quả.

Thế giới quan là hệ thống quan niệm của con người về thế giới, về vị trí của con người trong thế giới đó, về chính bản thân cuộc sống của con người và loài người trong mỗi giai đoạn lịch sử nhất định, bao gồm nhiều yếu tố như tình cảm, lý trí, niềm tin, tri thức, lý tưởng. Năm yếu tố này liên hệ mật thiết với nhau, không tách rời nhau trong đó tri thức, lý trí đóng vai trò hạt nhân, cơ sở. Thế giới quan đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cuộc sống của mỗi con người và xã hội loài người. Tồn tại trong thế giới, con người phải nhận thức thế giới và nhận thức bản thân mình. Những tri thức này dần dần hình thành nên thế giới quan. Khi đã hình thành, thế giới quan lại trở thành nhân tố định hướng cho quá trình con người tiếp tục nhận thức thế giới. Có thể ví thế giới quan như một “thấu kính”, qua đó con người nhìn nhận thế giới xung quanh cũng như tự xem xét chính bản thân mình để xác định cho mục đích, ý nghĩa cuộc sống và lựa chọn cách thức hoạt động được mục đích, ý nghĩa đó. Như vậy, thế giới quan đúng đắn là tiền đề để xác lập nhân sinh quan tích cực; trình độ phát triển của thế giới quan là tiêu chí quan trọng đánh giá sự trưởng thành của mỗi cá nhân cũng như mỗi cộng đồng xã hội.

Thế giới quan khoa học là thế giới quan phản ánh một cách đúng đắn, chân thực hiện thực khách quan bên ngoài. Người có thế giới quan khoa học là người có tình cảm cao đẹp, sâu sắc, đúng đắn, lành mạnh, có lý trí, không để tình cảm lấn át; có tri thức đúng đắn, có niềm tin sâu sắc vào tương lai tốt đẹp của xã hội - xã hội chủ nghĩa; có lý tưởng cao đẹp, trong sáng. Thế giới quan khoa học có vai trò đặc biệt quan trọng với cuộc sống con người. Thế giới quan khoa học góp phần quan trọng trong việc củng cố niềm tin, lý tưởng tốt đẹp của con người. Thế giới quan khoa học là cơ sở cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và định hướng đúng đắn cho hoạt động thực tiễn. Hay nói cách khác, thế giới quan khoa học có vai trò quan trọng trong nhận thức và cải tạo thực tiễn.

Khi học tập ở Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa, học viên được Nhà trường bồi dưỡng thế giới quan khoa học thông qua các tri thức triết học. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, thế giới quan duy vật biện chứng sẽ nâng cao năng lực tư duy lý luận cho học viên. Năng lực tư duy lý luận là khả năng tư duy về những vấn đề chung, tổng thể, toàn vẹn, nắm bắt đối tượng trong tính chỉnh thể của sự tồn tại, vận động và phát triển; đó là khả năng tư duy khoa học, sáng tạo trong sử dụng các khái niệm, phạm trù để phân tích, so sánh, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa nhằm đem lại những tri thức mới mang tính chính xác, sâu sắc, chặt chẽ, logic và có hệ thống…phù hợp với quy luật khách quan của hiện thực. Năng lực tư duy lý luận có sức mạnh đưa lý luận vào cuộc sống, cụ thể hóa lý luận thành mục tiêu, phương hướng, giải pháp khả thi để giải quyết các vấn đề của cuộc sống một cách có hiệu quả. Nhưng năng lực tư duy lý luận vừa bị ảnh hưởng bởi các điều kiện của thực tại khách quan, vừa bị ảnh hưởng bởi nhân tố chủ quan của chủ thể nhận thức. Chính vì vậy nếu người cán bộ chỉ dừng lại ở tư duy kinh nghiệm, tuyệt đối hóa tri thức kinh nghiệm sẽ mắc bệnh kinh nghiệm, rơi vào thế giới quan duy vật tầm thường và phương pháp tư duy siêu hình, tuyệt đối hóa cái cụ thể, cái đơn nhất đem áp dụng nó vào cái phổ biến, cái đa dạng, cái tổng thể. Chỉ có trên cơ sở trang bị thế giới quan duy vật biện chứng, người cán bộ mới nâng cao được trình độ, năng lực tư duy của mình. Từ kinh nghiệm phát triển lên lý luận khoa học, mới có đủ điều kiện đảm bảo để khám phá, đi sâu vào bản chất sự vật, quy luật vận động phát triển của nó. Đồng thời, nâng cao tư duy lý luận sẽ giúp người cán bộ quản lý tránh khỏi lúng túng, bất lực, nắm bắt được tình hình nhanh chóng, ra được quyết định nhanh đúng và trúng.

 Các nội dung thuộc bộ môn Triết học trong chương trình Trung cấp lý luận chính trị đã cung cấp những tri thức cơ bản về các quy luật của tự nhiên, xã hội và tư duy thông qua hai nguyên lý, ba quy luật, sáu cặp phạm trù của phép biện chứng. Đó được coi là tri thức nền tảng xây dựng thế giới quan biện chứng khoa học cho học viên để tiếp tục nghiên cứu các phần học sau. Đó là kim chỉ nam, đóng vai trò định hướng cho hoạt động của học viên, tạo sự thống nhất về chính trị, tư tưởng trong cán bộ, đảng viên và nhân dân về mục tiêu con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của đất nước. Bồi dưỡng thế giới quan duy vật và rèn luyện tư duy biện chứng đề phòng và chống chủ nghĩa chủ quan, tránh phương pháp tư duy siêu hình vừa là kết quả, vừa là mục đích trực tiếp của việc học tập, nghiên cứu lý luận triết học nói chung, triết học Mác - Lênin nói riêng.

 Thứ hai, thế giới quan duy vật biện chứng giúp cho học viên có niềm tin vào sự tất thắng của chủ nghĩa xã hội, tin vào đường lối chính trị của Đảng, tin vào quần chúng nhân dân. Có được thế giới quan đúng đắn, sẽ củng cố cho học viên niềm tin khoa học vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường cách mạng mà Đảng và dân tộc đã lựa chọn. Hiện nay, kẻ thù sử dụng nhiều chiêu thức “Diễn biến hòa bình” trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, tư tưởng. Người cán bộ được trang bị thế giới quan khoa học sẽ nhận thức được những diễn biến phức tạp trong cuộc đấu tranh với kẻ thù, nâng cao tinh thần cảnh giác. Những tri thức lý luận giúp cán bộ, học viên có được sự kiên định trong cuộc đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái, cơ hội, phản động, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; giữ vững và tăng cường trận địa tư tưởng xã hội chủ nghĩa, làm thất bại âm mưu “Diễn biến hoà bình” trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá của kẻ thù. Đặc biệt, trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đã có những cán bộ không giữ được mình, dẫn đến tình trạng “tự diễn biến, tự chuyển hóa” ở một bộ phận đội ngũ cán bộ, đảng viên. Có người thay đổi lập trường, tư tưởng, lối sống, thiếu niềm tin vào chế độ, vào sự lãnh đạo của Đảng.

Thứ ba, thế giới quan khoa học góp phần nâng cao ý thức tự tu dưỡng, tự rèn luyện của học viên. Triết học Mác - Lênin giúp con người tự giác trong quá trình trau dồi phẩm chất chính trị, tinh thần và năng lực tư duy sáng tạo, đáp ứng những đòi hỏi của công cuộc đổi mới, phục vụ sự nghiệp xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Vì khi có tri thức, niềm tin, lý tưởng, học viên sẽ xác định cho mình động cơ đúng đắn để rèn luyện và học tập. Trên cơ sở thế giới quan khoa học, mỗi học viên sẽ nhận thức rõ trình độ, năng lực của bản thân và xác định được phương hướng phấn đấu. Khi đó, niềm tin, lý tưởng sẽ trở thành động lực để học viên trau dồi kiến thức chuyên môn, phấn đấu trở thành những cán bộ ưu tú, đáp ứng được yêu cầu của công việc. Không chỉ thế, người cán bộ có lý tưởng cũng sẽ tự rèn luyện, tu dưỡng đạo đức theo chuẩn mực đạo đức chung của người cán bộ, thực sự vươn lên thành người vừa hồng, vừa chuyên. Chính trong quá trình học tập tại Trường mỗi học viên được nâng cao, phát triển khả năng tư duy biện chứng và vận dụng vào hoạt động thực tiễn. ở đơn vị, địa phương nơi công tác một cách có hiệu quả.

Trong giai đoạn hiện nay, khi thực tiễn kinh tế - xã hội vận động, biến đổi nhanh chóng, tình hình thế giới và trong nước diễn biến khá phức tạp, nếu không có lập trường thế giới quan khoa học, con người dễ mất phương hướng và dao động. Việc bồi dưỡng thế giới quan khoa học cho học viên càng trở nên có ý nghĩa quan trọng để tăng cường nhận thức đúng đắn về thế giới quan, phương pháp luận khoa học đối với mọi mặt đời sống, tin tưởng vào con đường cách mạng mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn./. 

-         Giáo trình Trung cấp Lý luận chính trị

-          Bài đăng Website của ThS Dương Bá Tiến, giảng viên Khoa LLCS đăng ngày 22/02/2019