Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ cương ở Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa hiện nay

 Sự kết hợp hài hòa giữa việc phát huy dân chủ và duy trì kỷ cương tại Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa là một yêu cầu khách quan và quyết định, có ý nghĩa then chốt đối với chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng của Nhà trường trong bối cảnh hiện nay.

Hội trường Trường Chính trị tỉnh Thanh Hoá

 

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo, việc kết hợp hài hòa giữa phát huy dân chủ với giữ vững kỷ cương trong các cơ sở đào tạo chính trị là yêu cầu khách quan, mang tính cấp thiết. Đối với Trường Chính trị Thanh Hóan, nơi đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của tỉnh, thì nhiệm vụ này càng có ý nghĩa chiến lược và lâu dài. Thực tiễn cho thấy, dân chủ là điều kiện để khơi dậy tinh thần chủ động, tính tích cực, sáng tạo và phát huy trí tuệ tập thể; trong khi đó, kỷ cương giữ vai trò bảo đảm sự thống nhất, nề nếp và hiệu quả trong quản lý, điều hành. Do vậy, nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ cương tại Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, góp phần trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng trong giai đoạn hiện nay.

Về mặt lý luận cho thấy, dân chủ và kỷ cương là hai phạm trù có mối quan hệ biện chứng, vừa thống nhất nhưng bổ sung lẫn nhau. Trong khoa học chính trị, dân chủ được hiểu là quyền làm chủ của nhân dân, là sự tham gia rộng rãi của mọi người vào các hoạt động quản lý xã hội, đảm bảo mọi người được tôn trọng, lắng nghe, có cơ hội đóng góp ý kiến. Dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là sự kết hợp hài hòa của dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp, được thể hiện thông qua cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ. Kỷ cương được hiểu là hệ thống các nguyên tắc, chuẩn mực, quy định mang tích bắt buộc nhằm duy trì trật tự, ổn định và bảo đảm sự vận hành hiệu quả của tổ chức, xã hội. Trong môi trường giáo dục và đào tạo cán bộ, kỷ cương đóng vai trò then chốt trong việc duy trì nề nếp, kỷ luật lao động, tôn trọng pháp luật và quy chế hoạt động.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng bổ sung và phát triển: “mối quan hệ giữa thực hành dân chủ và tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hột”[i]. Đây là chỉ dẫn quan trọng, thể hiện mối quan hệ biện chứng giữa dân chủ và kỷ cương. Dân chủ không phải là tự do vô giới hạn, mà phải gắn liền với trách nhiệm, nghĩa vụ, kỷ luật; ngược lại, kỷ cương không đồng nghĩa với áp đặt, gò bó, mà phải dựa trên nền tảng dân chủ, tôn trọng quyền làm chủ của tập thể và cá nhân. Điều này cho thấy, dân chủ và kỷ cương không phải hai phạm trù đối lập, mà là hai yếu tố bổ sung, chế ước và thúc đẩy lẫn nhau. Nếu thiếu dân chủ, môi trường giáo dục dễ rơi vào áp đặt, triệt tiêu sáng tạo; nếu thiếu kỷ cương, dân chủ dễ biến thành tùy tiện, vô tổ chức. Như vậy, có thể thấy rõ rằng sự kết hợp hài hòa giữa dân chủ và kỷ cương chính là nền tảng cho mọi thành công trong quản lý, điều hành, đặc biệt là trong môi trường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị.

Trong những năm qua, Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa đã chú trọng thực hiện đồng bộ dân chủ và kỷ cương trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Trên cơ sở quy chế dân chủ ở cơ sở, Nhà trường đã mở rộng quyền tham gia, đóng góp ý kiến của giảng viên, học viên trong xây dựng kế hoạch đào tạo, cải tiến nội dung, phương pháp giảng dạy. Các hoạt động từ giảng dạy đến nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn được khuyến khích và ngày càng sôi nổi, góp phần phát huy tính chủ động, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm.

Song song với đó, kỷ cương, kỷ luật trong quản lý, giảng dạy và học tập được duy trì nghiêm túc. Nhà trường ban hành, bổ sung, hoàn thiện nhiều quy chế, quy định cụ thể về quản lý đào tạo, nghiên cứu, thi đua, khen thưởng, kỷ luật, bảo đảm mọi hoạt động diễn ra theo đúng kế hoạch, đúng quy định và đạt hiệu quả cao.

Về thực hiện dân chủ, Nhà trường đã triển khai nghiêm túc quy chế dân chủ theo tinh thần các văn bản của Đảng và Nhà nước. Các nội dung quan trọng liên quan đến kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, công tác tổ chức cán bộ, tài chính, cơ sở vật chất… đều được thảo luận công khai trong tập thể lãnh đạo và lấy ý kiến rộng rãi của cán bộ, giảng viên. Cơ chế hội nghị cán bộ, viên chức hằng năm được duy trì đều đặn, tạo điều kiện để mọi thành viên Nhà trường được trình bày ý kiến, đề xuất, kiến nghị các vấn đề liên quan. Bên cạnh đó, các kênh tiếp nhận thông tin, phản hồi từ cán bộ, giảng viên và học viên cũng được mở rộng, giúp quá trình quản lý trở nên minh bạnh và dân chủ hơn.

Về kỷ cương, nhà trường đã ban hành và thường xuyên cập nhật các quy chế làm việc, quy định về giảng dạy, nghiên cứu khoa học, quản lý học viên, sử dụng tài sản công… Các quy định này được phổ biến công khai và tổ chức kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm túc theo Quy chế của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Việc xử lý các vi phạm kỷ luật được thực hiện theo đúng quy trình, bảo đảm tính răn đe nhưng cũng chú trọng yếu tố giáo dục, thuyết phục.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số hạn chế, như: ở một số bộ phận, việc phát huy dân chủ đôi khi còn hình thức, chưa đi vào thực chất. Việc thực hiện kỷ cương, kỷ luật đôi lúc còn thiếu kiên quyết, dẫn đến tình trạng nể nang, né tránh, chưa xử lý triệt để các vi phạm. Vì vậy, để phát huy dân chủ gắn với tăng cường kỷ cương, đáp ứng yêu cầu xây dựng Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa đạt chuẩn mức 2 theo Quy định số 11-QĐ/TW của Ban Bí thư, cần triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:

Thứ nhất,tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng để nâng cao nhận thức về mối quan hệ giữa dân chủ và kỷ cương. Nhận thức là cơ sở của hành động. Nếu không hiểu rõ bản chất, vai trò và ý nghĩa của dân chủ và kỷ cương thì rất dễ rơi vào hai khuynh hướng cực đoan: hoặc đề cao dân chủ một cách hình thức, dẫn đến tự do vô nguyên tắc; hoặc quá coi trọng kỷ cương, khiến môi trường đào tạo trở nên cứng nhắc, kìm hãm sáng tạo. Vì vậy, việc thường xuyên tổ chức học tập, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; kết hợp với giáo dục truyền thống, đạo đức nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm công vụ sẽ giúp cán bộ, giảng viên, học viên nhận thức đầy đủ, từ đó tự giác điều chỉnh hành vi, bảo đảm hài hòa giữa dân chủ và kỷ cương.

Thứ hai, hoàn thiện cơ chế, quy chế làm việc để dân chủ và kỷ cương được thể chế hóa. Dân chủ và kỷ cương không thể chỉ dừng ở nhận thức hay khẩu hiệu mà phải được cụ thể hóa thành cơ chế, quy định, quy chế rõ ràng, minh bạch. Mọi hoạt động từ quản lý, giảng dạy đến học tập cần được quy định cụ thể về quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của từng cá nhân, đồng thời bảo đảm có cơ chế để mọi người được tham gia đóng góp ý kiến, phản biện, đề xuất sáng kiến. Trên cơ sở đó, Nhà trường cần duy trì hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, công khai và công bằng, bảo đảm mọi hoạt động diễn ra đúng quy định. Đây chính là cách để biến dân chủ thành thực chất, đồng thời giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong toàn bộ hoạt động của nhà trường.

Thứ ba,phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ lãnh đạo, quản lý nhà trường. Trong mọi tổ chức, vai trò nêu gương của người đứng đầu có ý nghĩa quyết định. Dân chủ chỉ phát huy khi lãnh đạo thực sự cầu thị, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của cán bộ, giảng viên, học viên. Kỷ cương chỉ được duy trì khi lãnh đạo nghiêm túc chấp hành quy định, nguyên tắc và công tâm trong xử lý công việc. Vì vậy, đội ngũ lãnh đạo, quản lý Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa phải trở thành những tấm gương sáng về việc thực hiện dân chủ gắn với kỷ cương, từ đó xây dựng niềm tin, tạo động lực và khích lệ tinh thần tự giác tuân thủ trong toàn thể nhà trường.

Thứ tư, xây dựng môi trường học tập và nghiên cứu vừa dân chủ, sáng tạo vừa nghiêm túc, kỷ luật. Một môi trường giáo dục chính trị có chất lượng cao không thể thiếu sự cởi mở, khuyến khích học viên tranh luận, phản biện và đề xuất ý tưởng sáng tạo. Tuy nhiên, sự cởi mở này phải được đặt trong khuôn khổ các chuẩn mực, nguyên tắc và quy định chung. Giảng viên cần khuyến khích học viên phát biểu, đồng thời định hướng để họ phát huy dân chủ đúng hướng, không đi lệch chuẩn mực hay đạo đức nghề nghiệp. Môi trường đó sẽ vừa khơi dậy sự sáng tạo, vừa rèn luyện bản lĩnh chính trị và tính kỷ luật - những phẩm chất cốt lõi của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trong tương lai.

Thứ năm, đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá theo hướng công khai, minh bạch và khách quan. Kiểm tra, giám sát không chỉ là công cụ duy trì kỷ cương mà còn là thước đo để đánh giá việc thực hiện dân chủ. Khi mọi quy trình, kết quả đánh giá đều được tiến hành công khai, minh bạch, khách quan, sẽ tạo động lực để mỗi cá nhân nỗ lực, tự giác chấp hành kỷ luật, đồng thời mạnh dạn phát huy dân chủ trong khuôn khổ. Công tác này cần gắn với việc khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân thực hiện tốt và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm. Qua đó, vừa củng cố kỷ cương, vừa tạo điều kiện để dân chủ phát triển thực chất, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng của Trường tỉnh Chính trị Thanh Hóa.

Có thể khẳng định, Sự kết hợp hài hòa giữa việc phát huy dân chủ và duy trì kỷ cương tại Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa là một yêu cầu khách quan và quyết định, có ý nghĩa then chốt đối với chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý của tỉnh trong bối cảnh hiện nay. Dân chủ mở ra không gian để cán bộ, giảng viên và học viên phát huy trí tuệ, tinh thần chủ động, sáng tạo; còn kỷ cương giữ vai trò như “hành lang pháp lý” và “khuôn khổ đạo đức” để mọi hoạt động đi đúng định hướng, thống nhất, nề nếp. Chỉ khi dân chủ và kỷ cương được gắn kết một cách biện chứng, bổ sung, chế ước và thúc đẩy lẫn nhau thì Trường Chính trị tỉnh Thanh Hóa mới có thể vừa tạo dựng môi trường dân chủ, sáng tạo, vừa bảo đảm tính kỷ luật, kỷ cương nghiêm túc; qua đó nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, bồi dưỡng nên đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn mới./.

 

ThS. Bùi Đình Thành

GV. Khoa Lý luận cơ sở

---

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 39